Mija 11 lat od Piłkarskich Mistrzostw Europy Euro 2012, które rozegrano w Polsce oraz na Ukrainie
Organizacja Mistrzostw Europy w Piłce Nożnej UEFA EURO 2012 była przedsięwzięciem wymagającym precyzyjnych przygotowań, zaangażowania instytucji i służb porządkowych. Ważny element EURO stanowiło, bowiem zapewnienie bezpieczeństwa na obszarze kolejowym. Zadanie to realizowała Straż Ochrony Kolei. Z myślą o Mistrzostwach, w Komendzie Głównej Straży Ochrony Kolei opracowano specjalny dokument ,,Przygotowania i obsługa Euro 2012’’, zatwierdzony przez Ministerstwo Infrastruktury jeszcze w pierwszym kwartale 2011 roku. W związku z Mistrzostwami Europy w celu optymalnego wywiązania się z nałożonych na formację ustawowych zadań, kierownictwo Komendy Głównej SOK zdecydowało się m.in. na doposażenie funkcjonariuszy w nowoczesny sprzęt (zakupienie dziewięciu specjalistycznych, unikatowych na skalę europejską pojazdów – Mobilnych Centr Monitoringu), zwiększenie poziomu zatrudnienia i wyszkolenia funkcjonariuszy czy wzmocnienie współpracy z innymi służbami. Uruchomiono także całodobowy numer alarmowy SOK – 22 474 00 00.
W ramach przygotowań do EURO 2012, aby zapewnić skuteczność działania funkcjonariuszy SOK oraz mobilność w sytuacjach kryzysowych, uzupełniono posiadane środki przymusu bezpośredniego oraz środki transportu. Ogółem zakupiono 53 samochody terenowe oraz dziewięć Mobilnych Centr Monitoringu (MCM) wykonanych z wykorzystaniem samochodów Mercedes Sprinter. Samochody te przeznaczono do prowadzenia monitoringu wizyjnego obszaru kolejowego, szczególnie zagrożonego kradzieżami i dewastacjami na szlakach kolejowych, dworcach oraz stacjach towarowych, a zwłaszcza tam, gdzie wystąpi zagrożenie bezpieczeństwa osób i mienia. Zakupione pojazdy MCM były wykorzystywane między innymi do zapewnienia bezpieczeństwa w miastach gospodarza. W dniach rozgrywania meczów na terenie Poznania, Wrocławia i Gdańska wykorzystywane były jednocześnie dwa pojazdy MCM, na terenie Warszawy natomiast jednocześnie trzy pojazdy MCM.
Aby zapewnić bezpieczeństwo przekazu informacji pomiędzy patrolami SOK zakupiono ogółem 135 radiotelefonów cyfrowych marki Motorola oraz 50 zestawów do cichej łączności. Radiotelefony zostały przekazane do Komend Regionalnych SOK w Warszawie, Gdańsku, Poznaniu i Wrocławiu. Aby wesprzeć działania funkcjonariuszy SOK zakupiono także 24 psy służbowe oraz zorganizowano kursy kwalifikacyjne na przewodnika psa służbowego i tresury psa służbowego.
Aby realizować zadania podczas EURO 2012, konieczne było zapewnienie optymalnych sił, gwarantujących skuteczną ochronę obszarów kolejowych (stacje, dworce i przystanki osobowe, pociągi pasażerskie, stacje towarowe z towarami wysokiego ryzyka, ochrona szlaków kolejowych, w tym zwłaszcza urządzeń odpowiedzialnych za sprawne i bezpieczne prowadzenie ruchu pociągów). Dlatego jednym z niezbędnych działań było zwiększenie w roku 2011 zatrudnienia w Straży Ochrony Kolei. Obok założonego wzrostu zatrudnienia opracowano propozycję delegowania funkcjonariuszy SOK do Komend Regionalnych Straży Ochrony Kolei w Warszawie, Poznaniu, Gdańsku i Wrocławiu. Kolejnymi działaniami przygotowującymi funkcjonariuszy SOK do profesjonalnego wykonywania zadań podczas EURO 2012 były m.in. organizacja kursu języka angielskiego dla funkcjonariuszy wytypowanych do realizacji zadań w pociągach i na dworcach, organizacja dla funkcjonariuszy szkoleń z zakresu zagrożeń terrorystycznych i współpracy z organami porządkowymi podczas EURO 2012, przygotowanie ćwiczeń obrazujących w praktyce współpracę poszczególnych służb kolejowych i porządkowych.
Ponadto przedstawiciele SOK brali udział w projekcie ,,Działania antyterrorystyczne podczas międzynarodowych imprez sportowych. Rola narodowych centrów antyterrorystycznych’’, połączonym z ćwiczeniami antyterrorystycznymi ,,OFFSIDE 2010’’ oraz seminariach poświęconych tematyce bezpieczeństwa wewnętrznego i zarządzania kryzysowego w aspekcie Mistrzostw Europy w Piłce Nożnej UEFA EURO 2012. Straż Ochrony Kolei brała udział w pracach specjalnie powoływanych zespołów, było to między innymi Komitet do spraw bezpieczeństwa Mistrzostw Europy w Piłce Nożnej powołany Zarządzeniem nr 33 Prezesa Rady Ministrów z 12 maja 2012 roku i Zespół do spraw przygotowania transportu kolejowego na terytorium RP na czas trwania finałowego turnieju EURO 2012 – Zarządzenie nr 21 Ministra Infrastruktury z 21 maja 2012 roku. Przedstawiciele Straży Ochrony Kolei brali udział w pracach Zespołu zadaniowego do spraw bezpieczeństwa antyterrorystycznego dworców kolejowych Warszawa Centralna i Warszawa Śródmieście oraz kolejowego tunelu średnicowego powołanego Decyzją nr 15 Przewodniczącego Międzyresortowego Zespołu do Spraw Zagrożeń Terrorystycznych z 3 listopada 2011 roku – Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji.
Funkcjonariusze Straży Ochrony Kolei pełniący służbę w Policyjnym Centrum Dowodzenia w Legionowie, jako przedstawiciele Kolei byli łącznikami pomiędzy Centrum a Kolejowym Centrum Zarządzania Kryzysowego PKP Polskie Linie Kolejowe oraz Centrum Koordynacji Komendy Głównej Straży Ochrony Kolei. Ponadto Komendy Regionalne Straży Ochrony Kolei współpracowały na bieżąco z lokalnymi jednostkami Policji, zgodnie z założeniami planu operacyjnego, a plany działań Komend Regionalnych SOK na terenie miast gospodarzy EURO 2012 były przekazywane do uzgodnień przez jednostki Policji. Przedstawiciele SOK składali meldunki dobowe o istotnych wydarzeniach oraz zaangażowaniu liczebnym funkcjonariuszy oraz użytych środków.
Od 1 czerwca 2012 roku zaczął funkcjonować numer alarmowy SOK: 22 474 00 00. Na czas EURO 2012 obsługa telefonu została wzmocniona o osobę z bardzo dobrą znajomością języka angielskiego. W okresie od 1 czerwca do 1 lipca 2012 roku w większości zgłoszenia dotyczyły zauważonych na obszarze kolejowym przypadków zakłócania ładu lub porządku, zagubienia rzeczy lub innych nieprawidłowości.
Turniej EURO 2012 był kojarzony tylko i wyłącznie z wielkim piłkarskim świętem. Dlatego też wszelkie działania podejmowane prze Straż Ochrony Kolei w trakcie trwania finałowego turnieju UEFA EURO 2012 w Polsce zmierzały do przeciwdziałania możliwości powstania zdarzeń negatywnych, przy jak najmniejszej ingerencji w stosunku do osób przemieszczających się koleją. Działania formacji opierały się także na zasadzie otwartości i troski wobec uczestników imprezy, zaproszonych gości i kibiców. W związku z realizacją wymienionych zadań w czerwcu 2012 roku do ochrony obszarów kolejowych zaangażowano znaczne siły funkcjonariuszy Straży Ochrony Kolei, co pozwoliło na osiągnięcie wówczas średniego dobowego zatrudnienia w zabezpieczeniu obszarów kolejowych na poziomie około 995 funkcjonariuszy, z czego w dni meczowe w Polsce około 1180 funkcjonariuszy, w dni niemeczowe w Polsce około 815 funkcjonariuszy.
Straż Ochrony Kolei wspólnie z innymi służbami odpowiedzialnymi za bezpieczeństwo publiczne objęła ochroną stacje i dworce kolejowe, przystanki osobowe oraz wybrane elementy infrastruktury krytycznej poprzez wystawienie patroli prewencyjnych lub posterunków stałych, szczególnie w miastach, w których odbywały się mistrzostwa. Działaniami prewencyjnymi objęte zostały również szlaki kolejowe oraz znajdujące się tam urządzenia odpowiedzialne za bezpieczne i sprawne prowadzenie ruchów pociągów. Podejmowane były również doraźne patrole w pociągach, a funkcjonariusze SOK reagowali na wszelkie zgłoszenia dotyczące łamania przepisów porządkowych obowiązujących na terenie PKP. Funkcjonariusze Straży Ochrony Kolei zabezpieczyli 26 387 pociągów pasażerskich rozkładowych i 109 pociągów pozarozkładowych, którymi podróżowało ponad 455 000 kibiców z różnych krajów Europy.
Bezpośrednie zabezpieczenie przebiegu Mistrzostw Europy zrealizowane zostało na poziomie operacji Komend Regionalnych SOK umiejscowionych w miastach gospodarza: Warszawie, Gdańsku, Wrocławiu i Poznaniu. Pozostałe Komendy Regionalne SOK prowadziły działania zabezpieczające stacje i przystanki oraz szlaki kolejowe na ciągach komunikacyjnych, gdzie przemieszczali się kibice. Po meczu otwarcia, który odbył się w Warszawie 8 czerwca 2012 roku wystąpiła konieczność zwiększenia planowanych sił i środków do zabezpieczenia węzła kolejowego na terenie stolicy, co spowodowało znaczne różnice pomiędzy siłami planowanymi a faktycznie użytymi.
Podsumowując działania prowadzone przez Straż Ochrony Kolei w związku z zapewnieniem bezpieczeństwa na obszarach kolejowych podczas Mistrzostw Europy UEFA EURO 2012 stwierdzić należy, że przyniosły one spodziewany efekt, gdyż nie zanotowano poważnych zakłóceń ładu i porządku publicznego w związku z przejazdami kibiców sportowych, zapewniono bezpieczny przewóz osobom korzystającym z usług kolei podczas przejazdów na mecze i z meczów, dzięki czemu nie notowano poważnych przypadków z udziałem kibiców na terenie dworców i przystanków osobowych. Podejmowane przez Straż Ochrony Kolei interwencje dotyczyły drobnych incydentów, niemających wpływu na bezpieczeństwo osób korzystających z usług kolei. Funkcjonariusze SOK potwierdzili swój profesjonalizm i właściwe przygotowanie w realizacji zadań z zakresu ochrony porządku publicznego.
